Premiera filmu „Legenda Kastusia Kalinowskiego” / 08.03.2024 g. 12.00

Konstanty Kalinowski bohater trzech narodów - Polski, Litwy i Białorusi!

W piątek, 8 marca 2024 r. o g. 12.00 obędzie się premiera filmu „Legenda Kastusia Kalinowskiego” w reżyserii Rafała Geremka, w sali kinowo-teatralnej Muzeum Historii Polski na Cytadeli Warszawskiej przy ul. Gwardii 1.

Film „Legenda Kastusia Kalinowskiego" opowiada o historii życia i walki Konstantego Kalinowskiego, a także o tym, jak ewoluowała pamięć o jego czynach. Wincenty Konstanty Kalinowski urodził się 2 lutego 1838 roku w Mostowlanach na Podlasiu. Posługiwał się drugim imieniem, bardziej znanym w wersji białoruskiej – Kastuś. Po studiach w Petersburgu powrócił w rodzinne strony na teren ówczesnej guberni grodzieńskiej. Ten przedstawiciel stanu szlacheckiego, szansę w odzyskaniu niepodległości i odbudowy Rzeczypospolitej, widział w chłopach. Pracował więc nad tym, by pobudzić białoruskich włościan i zachęcić ich do walki przeciwko Imperium Rosyjskiemu.

Kalinowski był jednym z najbardziej radykalnych przywódców Powstania Styczniowego, łączący ideę walki o niepodległość z ideami reform i przebudowy społecznej. Był komisarzem Rządu Narodowego i faktycznym przywódcą powstania na Litwie. Wreszcie to wielki bohater narodowy Białorusinów. Pisząc pod pseudonim Jaśko haspadar s pad Wilni (Jaśko, gospodarz spod Wilna), wydawał pismo „Mużyckaja Prauda”, które było jednym z pierwszych czasopism w języku białoruskim.

Konstanty Kalinowski to symbol bezkompromisowej i straceńczej walki z carskim despotyzmem. Był radykalnym działaczem i faktycznym przywódcą Powstania Styczniowego w Wielkim  Księstwie Litewskim. Jego poglądy polityczne oraz społeczne budziły niejednokrotnie kontrowersje. To jednak te właśnie przekonania zapewniły mu miejsce w polskiej, litewskiej, a zwłaszcza białoruskiej historii – podkreśla Wojciech Kalwat, dyrektor Biura „Niepodległa” i Pełnomocnik MKiDN ds. organizacji wydarzeń kulturalnych związanych ze 160. rocznicą Powstania Styczniowego.

Konstanty Kalinowski dążył do nadania powstaniu w większym stopniu charakteru społecznego i przyciągnięcia do udziału w nim chłopów, dla odrodzenia Rzeczypospolitej oraz przywrócenie wolności i niezależności.  W 1864 roku został pojmany przez Rosjan i skazany na karę śmierci. W celi napisał po białorusku fundamentalne zapiski „Listy spod szubienicy”. Wyrok został wykonany 22 marca 1864 roku na placu Łukiskim w Wilnie, a jego ciało zostało wrzucone do bezimiennego grobu.

Odkrycie szczątków przywódców Powstania Styczniowego na wileńskiej Górze Zamkowej i ich uroczysty pogrzeb, pozwoliło przywrócić pamięć o bohaterach 1863 roku, a zwłaszcza o Kastusiu Kalinowskim. Stał się on symbolem walki o wolność dla współczesnej opozycji białoruskiej i uczestników antyłukaszenkowskich demonstracji. Tekst listów, które napisał po białorusku „Listy spod szubienicy", został wykorzystany w 2013 roku do organizowanego przez opozycjonistów krajowego dyktanda języka białoruskiego.

W filmie występują Swiatłana Cichanouska, liderka opozycji białoruskiej, historycy Białoruscy - prof. Aliaksandr Smalianchuk, Wasyl Gierasimczik, prof. Tamara Bairašauskaitė z Instytutu Historii Litwy, oraz, Dzianis Prachorau, dowódca Pułku im. Kastusia Kalinowskiego walczącego w obronie Ukrainy i Volhia Shved, autorka filmu o Kalinowskim dla telewizji "Biełsat".

My Białorusini mamy wielu bohaterów, ale to Kalinowski pierwszy zwrócił się do Białorusinów po białorusku, by walczyli za prawdę i wolność, to on stał się ojcem naszej narodowej idei. Kastuś Kalinowski stworzył główną zasadę naszej demokracji, nie naród dla władzy, a władza dla narodu – dodaje Swiatłana Cichanouska.

Sceny fabularne zostały zrealizowane w Cieszynie, Bielsku-Białej i Dębowcu. W rolę tytułową wcielił się Grzegorz Margas, aktor Teatru Polskiego z Bielska-Białej, a opracowanie scen aktorskich przygotował Bogusław Słupczyński, wielokrotnie nagradzany reżyser teatralny.

Reżyserem filmu jest Rafał Geremek, producentem Muzeum Historii Polski.