Przedsięwzięcia Biura „Niepodległa” związane z beatyfikacją Rodziny Ulmów z Markowej.

Biuro „Niepodległa” przygotowało spot, który jest ważnym narzędziem we wrześniowej kampanii informacyjnej i edukacyjnej o beatyfikacji Rodziny Ulmów z Markowej. Podobnie jakw przypadku wcześniejszych akcji Biura „Niepodległa”, spot zostanie wyemitowany za pośrednictwem telewizji, social mediów oraz w Internecie na platformach instytucji współpracujących przy przedsięwzięciu.

Spot pokazuje codzienne życie rodziny Ulmów, która przez kilkanaście miesięcy podczas II Wojny Światowej  na strychu swojego małego domu w Markowej ukrywało ośmioro Żydów. Wiktoria i Józef Ulma dbali o nich przygotowując im posiłki i jednocześnie małymi gestami troszczyli się o dobre relacje pomiędzy rodzinami i ich dzieci. Symbolem wspólnoty są aniołki, jednocześnie są również metaforą świętości i pamięci o osobach, które zostały zamordowane przez Niemców – Józef Ulma, Wiktoria Ulma i ich dzieci: Stanisława (8 lat), Barbara (6 lat), Władysław (5 lat), Franciszek (4 lata), Antoni (3 lata), Maria (1 rok) oraz siódme dziecko (nienarodzone). Saul Goldman i jego czterej synowie o nieznanych imionach, dwie córki oraz wnuczka Chaima Goldmana z Markowej – Lea (Layca) Didner z córką o nieznanym imieniu i Genia (Gołda) Grünfeld.

Materiał filmowy został wyprodukowany w Muzeum Skansenie Zagroda w Markowej na Podkarpaciu, w autentycznym domu Rodziny Szylarów, która podczas II Wojny Światowej  przyjęła pod swój dach, siedmioosobową żydowską rodzinę Weltzów.

Wystawa „Ulmowie. Nie ma większej miłości".

7 września 2023 r., Galeria „Okno na Kulturę”, Krakowskie Przedmieście 17, Warszawa, g. 17.00

„Ulmowie. Nie ma większej miłości” pod tym tytułem zostanie otwarta wystawa poświęcona Rodzinie Ulmów z Markowej na Podkarpaciu. Wystawę zainauguruje prof. Piotr Gliński, minister kultury i dziedzictwa narodowego oraz Wojciech Kirejczyk, dyrektor Biura „Niepodległa”. Wernisaż odbędzie się we czwartek 7 września 2023 r. o g. 17.00 w galerii „Okno na Kulturę” przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie.

To przejmująca opowieść o postawie Józefa i Wiktorii Ulmów oraz ich dzieci, którzy podczas II Wojny Światowej ukrywali żydowskie rodziny, za co zostali rozstrzelani przez Niemców.

Wystawa "Nie ma większej miłości" zaprezentuje najważniejsze momenty w życiu rodziny Ulmów; ślub, narodziny dzieci, czas wojny, okres, gdy rodzina ukrywała grupę Żydów, aż po 24 marca 1944 r.  gdy zostali zamordowani przez Niemców, dzień, w którym "urywa" się historia, linia życia rodziny, dzień po którym pozostaje cisza.

Ekspozycja opowiada historię rodziny Ulmów w kontekście realiów życia, zmieniających się wraz z upływem czasu i nadejściem wojny. Cztery kolejne rozdziały tytułowane są datami, stanowiącymi momenty przełomowe: 7 lipca 1935 (ślub Wiktorii i Józefa), 18 lipca 1936 (narodziny pierwszego dziecka - Stanisławy), wrzesień 1939 (wybuch wojny), druga połowa 1942 (przyjęcie Żydów pod dach).

Część druga pokazuje zbrodnię, na czerwonej ścianie umieszczony jest plakat-bekanntmachung, informujący o karze śmierci dla Żydów opuszczających dzielnicę oraz Polaków udzielających im pomocy. Plakatowi towarzyszy odtworzenie przebiegu zdarzeń z dnia 24 marca 1944 roku w formie cytatów z zeznań świadków.

Kolejna przestrzeń to strefa niebieska gdzie widzimy drugą stronę obracanej fotografii z domem i rodziną na tle zabudowań. W części pierwszej fotografia domu była zwykłą ilustracją, tu ma inny wymiar. Towarzyszy jej tekst opisujący pierwsze godziny po zbrodni, zakopanie rodziny Ulmów, ograbienie ich domu, libację żandarmów na polu i odjechanie w kierunku Łańcuta. Dom, który do niedawna tętnił życiem i był bezpiecznym schronieniem dla 16 osób, pozostał pusty.

Wystawę kończą słowa Psalmu 1  „Dwie drogi życia”:

1 Szczęśliwy mąż,
który nie idzie za radą występnych,
nie wchodzi na drogę grzeszników
i nie siada w kole szyderców,
2 lecz ma upodobanie w Prawie Pana,
nad Jego Prawem rozmyśla dniem i nocą.
3 Jest on jak drzewo zasadzone nad płynącą wodą,
które wydaje owoc w swoim czasie,
a liście jego nie więdną:
co uczyni, pomyślnie wypada.
4 Nie tak występni, nie tak:
są oni jak plewa, którą wiatr rozmiata.
5 Toteż występni nie ostoją się na sądzie
ani grzesznicy - w zgromadzeniu sprawiedliwych,
6 bo Pan uznaje drogę sprawiedliwych,
a droga występnych zaginie.

Ten mocny akcent odwołuje się wprost do drogi, jaką wybrało małżeństwo Ulmów. Jako tekst z Pisma Świętego wskazuje też na źródło wewnętrznej siły, jaka była im potrzebna do podjęcia heroicznej decyzji i odnawiania jej każdego dnia. Ponadto przywołuje obraz drzewa i owoców (Józef Ulma był sadownikiem)  - pomimo przegranej w sensie ludzkim (śmierć), postawa małżeństwa Ulmów wydaje dziś owoce.

Wystawa będzie czynna do 15.10.2023 r.

Koncert „Kantata dla Aniołów”.

7 września 2023 r., Plac Grzybowski w Warszawie, g. 19.00

Z inspiracji środowisk żydowskich i we współpracy z nimi (m.in. Towarzystwem Społeczno-Kulturalnym Żydów w Polsce), Biuro „Niepodległa” jest głównym organizatorem koncertu plenerowego „Kantata dla Aniołów”, będącego hołdem dla Polaków ratujących Żydów w czasie II Wojny Światowej. To koncert poświęcony beatyfikowanej rodzinie Ulmów, która 24 marca 1944 r. za udzielanie pomocy Żydom została rozstrzelana. Beatyfikacja Wiktorii i Józefa Ulmów oraz ich sześciorga dzieci i nienarodzonego dziecka odbędzie się 10 września w Markowej.

Widowisko to muzyczna opowieść o społeczności żydowskiej, wspólnej historii sięgającej 1000 lat, tak brutalnie przerwanej niemiecką okupacją i wprowadzonym nazistowskim terrorem. Na wydarzenie zaproszeni zostali m.in żyjący Sprawiedliwi wśród Narodów Świata oraz ich potomkowie, rodziny Zawołanych Po Imieniu, Dzieci Holocaustu i członkowie społeczności żydowskiej.

W koncercie udział wezmą  m.in.: Kayah, Kuba Badach, Organek, Siostry Melosik, Symcha Keller, Monika Chrząstowska, Dariusz Malejonek, Iza Rzeszowska, Gang Tango pod przewodnictwem Sebastiana Wypycha, a także muzycy z zespołu Darka „Malejo” Malejonka. Dopełnieniem przesłania koncertu będą animacje z archiwalnymi zdjęciami i filmami opowiadającymi o historii Sprawiedliwych wśród Narodów Świata oraz polskich Żydów.

Misterium „Przerwane dzieciństwo”.

9 września 2023 r., Filharmonia Podkarpacka im. Artura Malawskiego w Rzeszowie, g. 20.30

Jednym z najważniejszych wydarzeń kulturalnych związanych z beatyfikacją Rodziny Ulmów będzie emocjonujące misterium multimedialne produkowane i realizowane przez artystów Filharmonii Podkarpackiej prowadzonej przez Martę Wierzbieniec pt.: „Przerwane dzieciństwo”. Po raz pierwszy męczeństwo polskich rodzin ratujących Żydów pod okupacją niemiecką opowiedziane zostanie z perspektywy najmłodszych świadków tych wydarzeń. Zobaczymy i usłyszymy okrucieństwo wojny oczami bezbronnych istot, którym wojna przerwała dzieciństwo. W trakcie poruszającego widowiska zgromadzona publiczności oprócz utworów Krzysztofa Pendereckiego, Wojciecha Kilara usłyszy także prapremierowe wykonanie kompozycji utworu muzycznego napisanego specjalnie na uroczystość beatyfikacji Rodziny Ulmów. Gary Guthman, mieszkający obecnie w Polsce, kompozytor amerykańskiego pochodzenia, jeszcze
w marcu b.r. przyjął zamówienie Filharmonii na skomponowanie tego typu utworu.

Program koncertu, jak i obsada wykonawcza, to zespół znakomitych artystów, znanych nie tylko w Polsce. Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Podkarpackiej im. Artura Malawskiego w Rzeszowie ma na swoim koncie wiele sukcesów koncertowych, m.in. wielokrotne koncerty w wiedeńskim Musikverein, tourne do Belgii, Chin, Gruzji, Hiszpanii, na Litwę, do Niemiec, na Słowację, Ukrainę, do Włoch i Watykanu. Chór Filharmonii Narodowej prowadzony obecnie przez Bartosza Michałowskiego jest najlepszym tego typu zespołem w Polsce.

Program wydarzenia został tak skonstruowany, by znalazło tam swoje miejsce uczczenie pamięci Rodziny Ulmów – w przeddzień ich Beatyfikacji, z drugiej by było nawiązaniem do tradycji żydowskiej, z którą Rodzinę tę tragiczny los związał na wieczność.

W trakcie misterium będą  przeplatać się utwory powstałe na bazie biblijnych tekstów psalmów (utwory polskiego twórcy – Mikołaja Gomółki i kompozytora amerykańskiego – Leonarda Bernsteina) oraz wątków zaczerpniętych z muzyki żydowskiej (m.in. Exodus Wojciecha Kilara). Zabrzmi też utwór na skrzypce solo o ogromnej sile przekazu, który swoją kategorią ekspresji nawiązuje do dramatów, jakie miały miejsce w czasie II Wojny Światowej. Będzie też wielka pieśń hymniczna Kościoła Katolickiego Te Deum w bardzo indywidualnej interpretacji Marka Bałaty. Agnus Dei Krzysztofa Pendereckiego zostanie wykonane w wersji instrumentalnej. To piękne, wzruszające dzieło, będące ogniwem wielkiej modlitwy; Polskiego Requiem.

Podczas koncertu poświęconego Rodzinie Ulmów widzowie będą świadkami widowiska multimedialnego, które łączyć będzie ze sobą wideo, animacje, przestrzenne dźwięki muzykę wykonywaną przez solistów i orkiestrę.

Widowisko będzie transmitowane na antenach TVP. Głównym organizatorem wydarzenia jest Filharmonia Podkarpacka, Biuro „Niepodległa” współorganizuje wydarzenie w ramach otrzymanej dotacji celowej MKIDN.

Cykl koncertów „Nie ma większej miłości - w hołdzie Rodzinie Ulmów”.

10 września – 10 listopada 2023 r.

Koncerty odbędą się w różnych miastach Polski i będą oparte na produkcjach muzycznych „Panny Sprawiedliwe wśród Narodów Świata" i „Centrum Oporu Cywilnego", przybliżając temat ratowania Żydów przez Polaków w czasie II Wojny Światowej.  Inauguracja serii koncertów odbyła się 13 sierpnia podczas Lubliner Festival – Festiwalu Kultury Żydowskiej w Lublinie.

• Gdańsk - 10 września, Bazylika św. Brygidy, we współpracy z Muzeum II Wojny Światowej
• Warszawa - 8 października, Błonia Stadionu Narodowego, we współpracy z Kancelarią Prezydenta RP
• Pelplin - 11 października, we współpracy w Urzędem Miasta i Miejskim Ośrodkiem Kultury w Pelplinie
• Wałbrzych / Szczawno - Zdrój - 10 listopada, Teatr Zdrojowy

Artyści biorący udział w przedsięwzięciu to Ania Rusowicz, Kasia Moś, Aleksandra Idkowska, Kasia Malejonek, Dagmara i Martyna Melosik, Basia Pospieszalska, Damian Ukeje, Tomasz Mackiewicz, Tomasz Drozdka, Kacper Popek. Produkcja i reżyseria Darek Malejonek.

„Panny Sprawiedliwe wśród Narodów Świata" to piosenki, które opowiadają historię osób,  które narażały swoje życie podczas Holocaustu. W sposób szczególny przybliżają rolę kobiet stojących przed dylematem ratowania żydowskich braci i sióstr, narażając jednocześnie swoich bliskich na śmierć.

„Centrum Oporu Cywilnego" – konspiracja czy  Powstanie Warszawskie, ale też nadzieja, miłość i sztuka – to tematy piosenek, które zostały skomponowane przez artystów pod opieką artystyczną Darka Malejonka.

Opracowanie materiałów graficznych i video

Biuro „Niepodległa” opracowało koncepcję graficzną, która jest spójnym elementem wizualnym łączącym wiele inicjatyw realizowanych przez różne podmioty w ramach Komitetu Obchodów Towarzyszących Beatyfikacji Rodziny Ulmów przy Prezydencie RP.

Materiały graficzne i animacje są wykorzystane do narracji informacyjnej, promocyjnej
i medialnej wydarzenia. M.in. na Dworcu Centralnym PKP w Warszawie została zaprezentowana lokomotywa, która w dedykowanej oprawie graficznej wyruszyła w trasę Przemyśl – Berlin – Przemyśl.